YAKLAŞIM DERGİSİ:KDVNİN BEDELE DAHİL OLUP OLMADIĞININ İHTİLAFLI OLMASI HALİNDE YAPILICAK İŞLEM

                                YAKLAŞIM DERGİSİ 2002 EKİM

KDVNİN BEDELE DAHİL OLUP OLMADIĞININ İHTİLAFLI OLMASIHALİNDE YAPILICAK İŞLEM

KDV’NİN BEDELE DAHİL OLUP OLMADIĞININ İHTİLAFLI OLMASI HALİNDE YAPILACAKİŞLEM

 

Sabri ARPAÇ*

 

I-GENEL AÇIKLAMA

Ticari yaşantıda, satıcılar özellikle malve hizmet satışlarına ilişkin olarak fiyat tekliflerini verirlerken fiyataKDV’nin dahil olup olmadığının belirtilmeyebilmektedirler. Bu durum ise,alıcıların fiyatı KDV’li olarak algılamalarına neden olmakta, alıcılar ilesatıcılar arasında ihtilaflara yol açmaktadır. Aşağıda, KDV’nin bedele dahilolup olmadığının alıcılar ile satıcılar arasında ihtilafa neden olduğudurumlarda KDV hakkında ne şekilde işlem yapılması gerektiği konusuincelenecektir.

II- KDV’NİN BEDELE DAHİL OLUP OLMADIĞININİHTİLAFLI OLMASI

A- KDV KANUNUNUN İLGİLİ HÜKÜMLERİ

3065 sayılı KDV Kanunu’nun 20. maddesinde,KDV’nin üzerinden hesaplanacağı matrah tanımlanmıştır. Maddenin 1. bendine göreteslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını oluşturanbedeldir. Madde hükmünün 2. bendinde ise bedel deyimi “Malı teslim alan veyakendilerine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemlerkarşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para,mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmetve değerler toplamını ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.

“Bedel” kavramı oldukça geniş kapsamlıdır. Teslim edilen birmal yada ifa edilen hizmet karşılığında müşteriden alınan veya bunlarcaborçlanı­lan para, mal, menfaat, hizmet ve benzeri değerler, bedel kavramıiçinde değer­lendirilmiştir. Bedel kavramına mal veya hizmet bedeli, kar,masraf, faiz, komisyon, vergi vs. gibi adlarla müşteriden alınan paralardahildir. Bunun yanısıra, mal teslimi veya hizmetifalarının başka bir mal veya hizmet yada menfaat ve benzeri değerlerkarşılığında yapılması halinde, bu değerler “bedel” kavra­mına dahil olacaktır[1].

Öte yandan, anılan madde hükmünün 4.bendinde ise, belli bir tarifeye göre fiyatı tespit edilen işler ile bedelinbiletle tahsil edildiği hallerde tarife ve bilet bedelinin KDV dahil edilerek tespitolunacağı ve verginin müşteriye ayrıca intikal ettirilmeyeceği hükme bağlanmıştır.Bent hükmündeki “belli bir tarifeye görefiyatı tespit edilen işler”denkasıt, hizmet bedelinin bir otorite tarafından Türkiye’nin her yerinde ge­çerliolacak şekilde tespit edildiği hallerdir. Örneğin, noter harçları bu ni­telik­te­dir.Bu hallerde, KDV, harç bedeli içinde dahil edile­rek tespit edilecek ve harçbedeli KDV’yi içerecek şekilde tayin olunacaktır. Bilet alınmak suretiyleyararlanılan hizmetlerde ise, bilet bedeli, katma değer vergili olarak tespitedilecek, dolayısıyla KDV bilet be­deli içinde yer alacak ve vergi bilet alanmüşteriye ayrıca yansıtılmaya­caktır. Belli bir tarifeye göre fiyatı tespitedilen işler ile bedelin biletle tahsil edildiği hallerde, tarife ve biletbedeline iç yüzde oranı uygulamak suretiyle KDV hesaplanacaktır[2].

B- KDV’NİN BEDELE DAHİL OLUP OLMADIĞININİHTİLAFLI OLMASI HALİNDE YAPILACAK İŞLEM

KDV’nin fiyatlara dahil olup olmadığıkonusunda ortaya çıkan ihtilaflara iki açıdan bakılmasında yarar olacaktır.Bunlardan birincisi, ihtilafa konu olan işlemin belli bir tarifeye göre fiyatıtespit edilen işler ile bedelin biletle tahsil edildiği işlemlerdir. İkincisiise bunlar dışında kalan işlemlerdir.

Belli bir tarifeye göre fiyatı tespit edilenişler ile bedelin biletle tahsil edildiği hallerde tarife ve bilet bedelininKDV dahil olarak tespit edilmesi kanunen bir zorunluluk olduğundan, bu türişlerde KDV’nin bedele dahil olup olmayacağı hususunda herhangi bir tereddütün bulunmaması gerekir. Ancak, belirtilen işlemlerharicinde kalan teslim ve hizmetlerde bedele KDV’nin dahil olup olmadığıhususunda ihtilaf bulunması halinde, kişisel görüşümüze göre alıcı ile satıcıarasında yapılan sözleşmeye bakılmalıdır. Sözleşmede bedelin KDV dahil olarakbelirlenmesi öngörülüyorsa, teslim ve hizmet bedeli üzerinden ayrıca KDV hesaplanmamalıdır.Sözleşmede KDV’nin bedele dahil edilip edilmeyeceğine ilişkin bir ibare veyahüküm bulunmaması halinde, KDV teslim ve hizmet bedeli üzerinden ayrıca hesaplanmalıdır.Konu hakkında Maliye Bakanlığınca verilen bir özelgedede, aynı doğrultuda idari görüş bildirilmiştir[3].

III- SONUÇ

Yukarıda yapılan açıklamalardan da farkedileceği üzere, mal ve hizmet satışına ilişkin fiyattekliflerinde KDV’nin bedele dahil olup olmadığının belirtilmemesi halinde,KDV’nin ayrıca mı yoksa iç yüzde oranıyla bedel içinden ayrılarak mıhesaplanacağı konusunda ortaya çıkan ihtilafların, taraflar arasında yapılan sözleşmeyebakılarak çözümlenmesi gerekir. Sözleşmede bedelin KDV dahil olarak belirlenmesiöngörülmüşse verginin iç yüzde oranıyla bedel içinden ayrılarak hesaplanmasıaksi takdirde bedel üzerinden ayrıca hesaplanması gerekir. Belli bir tarifeyegöre tespit edilen işler ile biletle birlikte tahsil edildiği hallerde isebedelin KDV dahil olarak belirlenmesi zorunlu olduğundan, bu işlerde KDV’ninbedele dahil olup olmayacağı konusunda herhangi bir tereddüt söz konusu olmayacaktır.